به گزارش داد خبر، هشتم تا دهم آبان، سال‌روز حماسه جنگ لرده در دشتستان است که ارتش انگلیس در این جنگ شکست سختی از گیسکانی‌های منطقه دشتستان خوردند.

در این نبرد که در سال ۱۲۹۷ هجری شمسی رخ داد، نقش زنان لرده‌ای بسیار پررنگ بود تا جایی که داستان‌های زیادی پیرامون آن ساخته‌اند که با افسانه‌های حماسی همراه بوده است.

این حماسه در کشور تقریبا بی‌نظیر است و به همین خاطر از طرف  آیت‌الله غلامعلی صفایی بوشهری پیشنهاد شده‌است که دهم آبان به عنوان روز مبارزه ضد استعماری زنان ایران در تقویم سالانه ایران ثبت شود.

بنا به این مناسبت سراغ یکی از زنان لرده‌ای که از نوادگان کسانی‌ست که در جنگ شرکت داشته است، رفته‌ایم تا از لرده و حماسه زنان لرده بشنویم.

سارا نظام زاده، فرزند حاج عباس، نوه حاج غلام‌رضا، نتیجه رئیس نظام لرده ای می‌باشد. وی در حال حاضر دانشجوی کارشناسی حقوق است و در گروه‌ها و انجمن‌های متفاوت حقوقی فعالیت دارد و از مهمترین آنها انجمن علمی حقوق اساسی استان بوشهر می‌باشد که مدیریت اجرایی این انجمن را بر عهده دارد.

او ابتدا از مردم لرده می‌گوید که مردم روستای لرده اصالتی بختیاری دارند و بیش از ۲۰۰ سال قبل به روستای لرده مهاجرت کرده و همین جا ساکن شدند، آنان از کوه زرد، کوهرنک کنونی در شهر کرد به دشتستان مهاجرت کردند. سپس حماسه لرده رااینچنین شروع می‌کند:

آنچه ما از بزرگان خود (پدربزرگ، مادربزرگ و.....)شنیده‌ایم این بوده است که غضنفرالسلطنه بعد از دیدار با فرمانده متجاوز، با پیشنهاد گرفتن پول و ترک ایران و معرفی خود به کنسول انگلیس در بصره روبرو می‌شود. خان بلافاصله به قلعه برگشته و موضوع پیشنهاد دشمن را با حضاری که منتطر برگشتن او بودند درمیان می‌گذارد.

بعد از شور و مشورت با بزرگان تصمیم بر مخالفت با این پیشنهاد بی شرمانه و مقاومت در برابر دشمن گرفته می‌شود. در این میان رئیس نظام به خان پیشنهاد می‌دهد که به لرده می رویم و بعد از تجدید قوا و هماهنگی لازم، منتطر حرکت ستون متجاوزین بسمت کازرون می‌شویم تا در هنگام عبور از گلوگاه دالکی (پاسگاه گلوگاه) به آنها شبیخون زده و حساب آنها را کف دستشان بگذاریم.

این پیشنهاد با موافقت خان همراه می‌شود و بلافاصله خانواده خان با ساز و برگ به طرف شاهزاده ابراهیم و در ادامه به به‌سمت  لرده حرکت می‌کنند.

فرمانده انگلیسی که منتظر جواب خان بوده (قرار بوده که قبل ازغروب آفتاب جواب پیشنهاد داده شود) بعدازگذشت زمان مقرر، تعدادی سواره‌نظام جهت پی جوری اوضاع و احوال خان و گرفتن جواب به قلعه می‌فرستد که آنها با قلعه خالی مواجهه می‌شوند.

با اطلاع رسانی ترک قلعه توسط خان و هماهنگی صورت گرفته بین جنرال السمی فرمانده نیروهای مستقر در برازجان با جنرال گریکسن فرمانده سپاه انگلیس مستقر در بوشهر دستور حذف فیزیکی خان صادر می‌شود.

جنرال السمی با فراخوان مخالفین خان و هماهنگی‌های لازم با وطن فروشان راه‌بلد اقدام به تعقیب خان با طرح حرکت سه ستون از سه مسیر به‌سمت لرده می‌کند.

در این میان نیز خبرچین سریعا خود را به لرده رسانده و خبرتعقیب و حرکت ستون را به خان می‌رساند.

خان بلافاصله با خانواده و ساز و برگ چهارگود لرده را به‌سوی ناخا و  تنگ‌ارم ترک می‌کند.

صبحگاه ستون های متجاوز بافاصله نیم الی یک و نیم ساعت خود را به لرده می‌رسانند.

اهالی لرده که گویا درگیر کفن و دفن میت خود بودند متوجه حمله نیروی بریتانیا از سه قسمت (شمال، جنوب و شرق) شده و سریعا در ارتفاعات موضع می‌گیرند.

جنگ آغاز شده و منطقه ده‌مرو در همان ساعات اولیه قتلگاه اجنبی‌ها می‌شود.

شیران لرده با توکل بر خدا مقتدران دشمن ترسو را زمین گیر کردند و با تلفات جانی سنگین (شنیه شده است بیش از300کشته) و آزاد کردن اسیران دشتستانی که بعنوان سپربلا مورد استفاده بودند، با خفت و خاری تاریخی آنها مجبور به فرار کردند. 

مدت زمان این جنگ متفاوت بیان شده است، انچه شما شنیده‌اید چه مدت بوده است؟

شنیده‌های ما این است که جنگ لرده ۳روز و ۲شب به طول انجامید.

از زنان و مردانی که در این جنگ شرکت مستقیم داشته‌اند بگوئید

این حماسه تاریخی نماد اتحاد و همدلی مردمانی بود که به تعداد کم ولی شجاعت و دلیری آنها بسیار بود. از این میان رئیس‌نظام و فرزندش باقر، حاجی و فرهاد دو برادر، میش علی باز، حسین کعلی و شیر زنانی چون بی‌بی ملکی، گل انبر، سوگل، سکینه و جانی که شرافتمندانه جلوی متجاوز ایستادند و دشمن را به خاک سیاه نشاندند.

از زنان در این جنگ بگوئید و اینکه چطور وارد جنگ شدند؟

درباره زنان لرده‌ای و شجاعت آنها در این جنگ روایت‌ها فراوان است و اینکه چگونه تفنگ به مردان رسانده اند و حتی همپای مردان تفنگ بدست گرفته و جنگیده‌اند. یا اینکه صدای کِل زدن آنها در کوهستان چنان رعب و وحشتی در دل اجنبی انداخته بود که شنیده‌ایم بعدها فرمانده انگلیس نام کوه لرده را کوه عقابها نام گذاشت و گفت ما هنوز نمی دانیم در جنگ کوه عقاب‌ها ما با چند گروهان ارتش رو برو بوده‌ایم.

و جالب است اینکه با گذشت بیش از صد سال هنوز در ارتش انگلیس ضرب المثلی به نام سرباز جنگ لرده (که خطاب به سربازان شکست خورده و سست قامت گفته می شود) وجود دارد.

اشعاری نیز در این‌زمینه شنیده‌ایم. آیا آن شعرها را در خاطر دارید؟

بله، شعرهای زیادی بعد از این جنگ ساخته شد و در ریتم‌های متفاوتی خوانده می‌شوند. قسمتهایی از این اشعار به این شکل است:

رئیس نظام جار میزنه حاجی کجایی 

صبح تا ظهر جنگیدم نمو دیاری

رئیس حاجی جار میزنه عامو عزیزم

ستون تش بزنم کشته بریزم

سه ستون انگلیس با ما نورده

ای یکیش زنده بره سی ما چه ننگه

رئیس نظام خوش یک‌تنه ستونِ بسه

رئیس حاجی با چند نفر ستون تش زه

از چه‌رو تا ده‌مرو پاک مازه خورده

تا صد سال دال بخوره سوجر مُرده

زمین چه ده‌مرو خین رو گرفته

شیر زنل لرده‌ای دورشون گرفته

بکشیم سوجرله نه دین مانن

صد نفر و یه نفر شکار مانن

خب اجازه بدهید به امروز برگردیم و صد سال بعد از جنگ لرده سراغ لرده را بگیریم و از آنجا بگوئید

اول اجازه می‌خواهم از دو نفر تشکر ویژه داشته‌باشم؛ یکی استاد محمدجواد فخرایی بزرگمرد تاریخ‌شناس و تاریخ نویسی که همیشه حمایت می‌کردند و این موضوعات را با عشق و علاقه پیگیر بودند. افسوس بسیار زود رفتند و ما را تنها گذاشتند. روحشان قرین رحمت الهی باد.

دومین نفر نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه بوشهر، حضرت آیت‌الله صفایی بوشهری که به حق دانشمندی فاضل است و از گذشته تا کنون پیش‌قدم بوده و همیشه حمایت‌های معنوی ایشان شامل حال این منطقه شده است.

اما راستش تا دلتان بخواهد از مسئولین گله‌مندیم. بی‌توجهی به آن منطقه و مردمانش واقعا در خور و شان این دلیران نیست. صدا و سیما بسیاری از جنگ‌ها و رشادتها را به تصویر کشید ولی هرگز سراغ دشتستان و این منطقه نیامد. مسئولان در هر زمان آمدند و بصورت تبلیغی از حماسه لرده گفتند ولی هیچ کاری برای این روستا و این نسل نکردند. درست است پدران ما بزرگ‌زاده بوده و هیچ وقت از نام پدرانشان برای رسیدن به چیزی استفاده نکردند اما این حد بی توجهی مسئولان از انصاف به دور است و خواهان پیگیری عمران و آبادی در این منطقه هستیم.